Wydziedziczenie ze spadku – konsekwencje prawne dla spadkobierców

Sporządzenie testamentu gwarantuje, że pozostały po spadkodawcy majątek zostanie odpowiednio podzielony. Jednak członkowie rodziny, którzy nie zostali uwzględnieni w testamencie, mogą ubiegać się o tzw. zachowek. Jedynym sposobem całkowitego wykluczenia z grona spadkobierców zstępnych lub wstępnych jest wydziedziczenie ich ze spadku. Jakie są konsekwencje takiej decyzji? Czy wydziedziczenie może być odwołane? Jaka jest różnica między wydziedziczeniem a niegodnością dziedziczenia?

Wydziedziczenie z majątku odnosi się do prawa spadkodawcy (osoby, która pozostawia swój majątek w testamencie) do odsunięcia spadkobiercy od otrzymania spadku.

Spadkobiercy mogą zostać ekskomunikowani (odsunięci) od dziedziczenia, jeśli:

• spadkodawca ma w stosunku do nich interes prawny (np. własność, dzierżawa lub hipoteka),
• ciąży na nich prawny obowiązek wspierania spadkodawcy, lub
• spadkodawca znajduje się w obliczu poważnego zagrożenia życia, zdrowia lub wolności.
• Powyższe przypadki nie są wyczerpujące i mogą być uzupełnione o inne okoliczności wskazane w Kodeksie cywilnym.

Spadkodawca może złożyć takie oświadczenie, jeżeli zdecyduje się na skorzystanie z tego prawa na podstawie przepisu prawa. Do złożenia takiego oświadczenia konieczne jest, aby spadkodawca znał z pierwszej ręki swoją sytuację i swoje prawdziwe intencje. Konieczne jest również, aby podjął on wszelkie środki wymagane przez prawo oraz aby przyjął na siebie wszelkie możliwe ryzyko związane z tą decyzją.

Wydziedziczenie majątku – jak napisać stosowne oświadczenie?

Wycofanie spadkobierców ze spadku poprzez wydziedziczenie ich ze spadku powinno być napisane odręcznie na kartce papieru, opatrzone datą i czytelnie podpisane przez spadkodawcę. Najczęściej informacja ta zawarta jest w testamencie. Co ważne, członek rodziny może złożyć jedynie oświadczenie woli o wyłączeniu z masy spadkowej członka rodziny lub kilku krewnych. Należy jednak pamiętać, że dokument pisemny musi zawierać szczegółowe informacje na temat powodu wydziedziczenia każdej z osób.

Oświadczenie nie musi być potwierdzone przez żaden organ ani notarialnie poświadczone. Prawo wymaga jedynie, aby wyraźnie wskazać, która osoba jest wyłączona z udziału w spadku i jakie są powody takiego wyłączenia. Jeśli nie poda się powodów, istnieje szansa, że sąd uzna, iż jest to nieważne oświadczenie i że nie spełnia ono swojej funkcji (czyli wyklucza kogoś z udziału w spadku).

Wycofanie spadkobiercy z masy spadkowej – jakie są konsekwencje dla spadkobierców?

Wycofanie spadkobierców ze spadku to coś, co należy traktować bardzo poważnie. Nie jest to pusta groźba, ale realne działanie, które niesie za sobą konsekwencje prawne. Oświadczenie woli spadkodawcy o wyłączeniu członka rodziny lub kilku krewnych ze spadku musi być konkretne i jednoznaczne. Jeśli osoba z takim oświadczeniem umrze bez zmiany testamentu, osoba wydziedziczona nie może otrzymać żadnej części spadku. Warto wiedzieć, że w takim przypadku nie będziemy mogli dziedziczyć nawet wtedy, gdy okaże się, że nie było powodów do wydziedziczenia.

Ważną kwestią jest również termin na sporządzenie takiego oświadczenia woli. Aby oświadczenie woli o wyłączeniu krewnych od dziedziczenia było prawnie skuteczne, musi być złożone co najmniej sześć miesięcy przed śmiercią. Ponadto nie może być ono złożone pod presją lub na siłę. Jeśli tak się stało, to spadkobierca, który został wydziedziczony, nadal ma podstawy do złożenia skargi i może próbować udowodnić swoje prawo do części spadku.

Czy wydziedziczenie może zostać odwołane?

Pisemne oświadczenie o wydziedziczeniu z majątku członka lub członków rodziny musi być odpowiednio uzasadnione. Głównym powodem, dla którego wydziedziczenie może zostać uznane za nieważne, jest sytuacja, gdy spadkodawca przebaczył członkowi rodziny i odnowił z nim kontakt. W takim przypadku nie ma jednak potrzeby przepisywania czegokolwiek; wystarczy anulować poprzedni testament, w którym wydziedziczenie było wspomniane.

Jeśli nie sporządzono nowego oświadczenia lub testament nie został odwołany, w trakcie postępowania spadkowego należy przedstawić odpowiednie dowody potwierdzające dobre relacje ze spadkodawcą (np. przesłuchania świadków, wymieniane SMS-y lub e-maile, wspólne zdjęcia z określonego czasu).